Częstość występowania bólu dolnego odcinka kręgosłupa (low back pain, LBP) i bólu obręczy miednicy (pelvic girdle pain, PGP) szacuje się na 56% do 72% populacji kobiet przed porodem (1). Ogólnie prawie 50% ciężarnych kobiet zgłasza PGP przed 20. tygodniem ciąży, a częstość występowania może osiągnąć 70% w późnej ciąży.

Ból obręczy miednicy (PGP) definiuje się jako „ból między tylnym grzebieniem biodrowym a fałdem pośladkowym, zwłaszcza w pobliżu stawu krzyżowo-biodrowego. Ból może promieniować do tylnej części uda i towarzyszyć bólowi spojenia łonowego”. PGP odnosi się do bólu, który pojawia się w mięśniach, więzadłach i torebkach stawowych w okolicy miednicy. Początek bólu pojawia się po 18 tygodniach i osiąga szczytową intensywność po 24 do 36 tygodniach. Chociaż często jest mylony z bólem dolnej części pleców, PGP charakteryzuje się bólem między tylnym grzebieniem biodrowym a fałdem pośladkowym, zwłaszcza w stawie krzyżowo-biodrowym (SIJ). Ponadto ból spojenia łonowego, którego nie obserwuje się w bólu dolnej części pleców, jest często zgłaszany w PGP związanej z ciążą.

Wieloczynnikowa etiologia PGP pozostaje słabo poznana, co utrudnia powrót do zdrowia wielu kobietom. Połączenie aspektów hormonalnych i biomechanicznych, nieodpowiednia kontrola motoryczna i obciążenie struktur więzadłowych to najczęstsze hipotezy stojące za rozwojem PGP. W fizjoterapii PGP kilka ważnych struktur to miednica kostna i układ mięśniowo-powięziowy przedniej ściany brzucha, głównie oddzielenie spojenia łonowego i rozstępu prostego brzucha (DRA). Wykazano, że związane z ciążą zmiany w mięśniu prostym brzucha są związane z upośledzoną sprawnością mięśni brzucha w kontrolowaniu ruchu miednicy wbrew oporowi (2).

Około połowa kobiet z początkowo manifestującym się LBP w czasie ciąży nadal odczuwa ból 1 rok po porodzie, a 20% ma objawy 3 lata po porodzie. LBP i PGP mogą być spowodowane zmianami biomechanicznymi w czasie ciąży, ale musimy też bardziej zastanowić się nad poziomem hormonów i ich wpływem na tkankę mięśniowo-powięziową. Kiedy poziom hormonów wzrasta podczas ciąży, tkanka mięśniowo-powięziowa staje się bardziej elastyczna. Po podaniu β-estradiolu kolagen-I spada z 5,2 do 1,9%, natomiast kolagen III i fibrylina wzrastają. Ta zmiana w składzie macierzy zewnątrzkomórkowej (ECM) umożliwia tkankom adaptację podczas procesu ciąży. Sztywna powięź może pomóc ustabilizować staw krzyżowo-biodrowy i kręgosłup – luźna powięź może wywołać ból miednicy lub lędźwi, co jest typowe dla ciąży (3) (4).

Martyna Kasper-Jędrzejewska

Bibliografia:

1. Fogarty S, McInerney C, Hay P. Pregnancy-related Pelvic Girdle Pain and Pregnancy Massage: Findings from a Subgroup Analysis of an Observational Study. Int J Ther Massage Bodyw. maj 2020;13(2):1–8.
2. Aldabe D, Lawrenson P, Sullivan J, Hyland G, Bussey MD, Hammer N, i in. Management of women with pregnancy-related pelvic girdle pain: an international Delphi study. Physiotherapy. czerwiec 2022;115:66–84.
3. Smith M, Galbraith W, Blumer J. Reducing Low Back and Posterior Pelvic Pain During and After Pregnancy Using OMT. J Am Osteopath Assoc. 1 lipiec 2018;118(7):487–8.
4. Wiezer M, Hage-Fransen M a. H, Otto A, Wieffer-Platvoet MS, Slotman MH, Nijhuis-van der Sanden MWG, i in. Risk factors for pelvic girdle pain postpartum and pregnancy related low back pain postpartum; a systematic review and meta-analysis. Musculoskelet Sci Pract. sierpień 2020;48:102154.