Trzecia faza (ostatnia) obejmuje okres od 6-8 tygodnia do 1,5-2 lat po operacji. Okres do 2 lat po operacji uznawany jest za czas, w którym możliwy jest największy remodeling blizny. Poprawa w późniejszym czasie jest również możliwa, ale w znacznie mniejszym zakresie.  W trzeciej fazie można oszacować, czy doszło do powstania zrostów. Blizna powinna się poruszać niezależnie od tkanek głębiej leżących oraz powinna się unosić jako część skory (nie może pociągać za sobą tkanek głębiej leżących). Aby to oszacować terapeuta wykonuje próbę przesuwania oraz próbę unoszenia blizny.

Techniki manualne w okresie trzecim są mocniejsze i bardziej zdecydowane od technik w poprzednim okresie.

W fazie III możemy wykorzystać następujące techniki i metody:

• masaż głęboki oraz bardziej zdecydowane techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego
• techniki manualnej pracy z blizną, takie jak przesuwanie blizny w różnych kierunkach, rolowanie blizny, odciąganie tkanek, przełamywanie blizny, rozciąganie tkanek sąsiadujących z blizną, uwalnianie blizny
• kinezyterapia – ćwiczenia mobilizujące obszar blizny, zwiększające przesuwalność mięśni i innych tkanek miękkich
• kinezjotaping – aplikacja więzadłowa, powięziowa, limfatyczna
• szczotkowanie na sucho

Podczas pracy manualnej z blizną nie należy używać środków poślizgowych, ponieważ mogą one utrudniać kontakt z tkanką i jej odkształcanie. Natomiast po zakończeniu terapii oraz w ramach autoterapii należy stosować maści lub kremy na blizny.

Ważne jest, aby nauczyć pacjentkę autoterapii i kontynuowania terapii w warunkach domowych.

W terapii blizny możemy stosować dodatkowo fizykoterapię. Światło podczerwone jest stosowane w regeneracji i przebudowie blizn, jonoforeza z jodkiem potasu lub chlorkiem sodu – w celu przekrwienia i zmiękczania tkanek, ultradźwięki (szczególnie z maścią z kolagenem) – w celu wspierania przebudowy, laseroterapia – przyspiesza gojenie się ran oraz wspomaga syntezę kolagenu.

W terapii blizn można zastosować również zabiegi kosmetyczne, takie jak mikrodermabrazja czy peeling chemiczny.

Antonina Kaczorowska

Bibliografia:

1. Bagrowski Bartosz. Znaczenie fizjoterapii w leczeniu blizn. Rehabilitacja w praktyce 2021; 3: 48-51.
2. Chamorro Comesaña A, Suárez Vicente MD, Docampo Ferreira T, Pérez-La Fuente Varela MD, Porto Quintáns MM, Pilat A. Effect of myofascial induction therapy on post-c-section scars, more than one and a half years old. Pilot study. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 2017;21(1):197-204
3. Chochowska M. Praca z blizną po operacji cesarskiego cięcia. Rehabilitacja w praktyce 2018; 5: 36-42.
4. Drozd A, Nowacka-Kłos M, Szamotulska J, Hansdorfer-Korzon R. Możliwości zastosowania terapii manualnej w obszarze blizny. Rehabilitacja w praktyce 2021; 4: 34-42.
5. Marciniak Małgorzata. Mobilizacja blizny po cięciu cesarskim. Praktyczna fizjoterapia i rehabilitacja. l2021; 131 : 8-16.
6. Wasserman JB, Abraham K, Massery M, Chu J, Farrow A, Marcoux BC. Soft tissue mobilization techniques are effective in treating chronic pain following cesarean section: a multicenter randomized clinical trial. Journal of Women’s Health Physical Therapy 2018;42(3):111-119.
7. Wasserman JB, Copeland M, Upp M, Abraham K. Effect of soft tissue mobilization techniques on adhesion-related pain and function in the abdomen: A systematic review. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 2019;23(2):262-269.
8. Wasserman JB, Steele-Thornborrow JL, Yuen JS, Halkiotis M, Riggins EM. Chronic caesarian section scar pain treated with fascial scar release techniques: A case series. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 2016;20(4):906-913.