Endometrioza to choroba, w której tkanka podobna do błony śluzowej macicy (endometrium) rozwija się poza jamą macicy, najczęściej w obrębie miednicy mniejszej (powierzchnia jajników, błona śluzowa macicy, jajowody, pęcherz moczowy, jelita, ściana jamy brzusznej a także mózg). Tkanka ta reaguje na zmiany hormonalne podobnie jak endometrium, co prowadzi do powstawania stanów zapalnych, krwawień i tworzenia blizn lub torbieli, które mogą powodować ból, problemy z płodnością i inne objawy. Endometrioza jest chorobą przewlekłą i złożoną, która wpływa na jakość życia kobiet. Pomimo wielu badań nad tą chorobą, jej dokładna przyczyna pozostaje nieznana. Istnieją jednak pewne czynniki ryzyka, takie jak dziedziczność, zaburzenia immunologiczne, zwiększona ekspozycja na estrogen, a także pewne czynniki środowiskowe.

Obecność ektopowej tkanki endometrium zatopionej w podskórnej warstwie tłuszczowej i mięśniach ściany brzucha nazywana jest endometriozą ściany brzucha (ang. Abdominal Wall Endometriosis, AWE). AWE może wystąpić samoistnie, ale zwykle rozwija się w związku z wcześniejszym zabiegiem chirurgicznym, takim jak cesarskie cięcie (CS), histerektomia lub wycięcie wyrostka robaczkowego.

Endometrioza blizny po cesarskim cięciu (ang. Cesarean Scar Endometriosis, CSE) jest najczęściej zgłaszanym typem AWE. Niektórzy autorzy sugerują, że CS znacznie zwiększa ryzyko rozwoju AWE. Patofizjologia CSE może wynikać z bezpośredniego zagnieżdżenia się tkanki endometrium w bliźnie po cięciu cesarskim (teoria implantacji). Przy odpowiedniej podaży składników odżywczych i bodźców hormonalnych komórki endometrium przeżywają i rozmnażają się, co ostatecznie prowadzi do CSE. Mimo że jest to schorzenie nietypowe, o częstości występowania 0,03–0,45%, CSE może powodować długotrwały dyskomfort w postaci cyklicznych bólów w obrębie podbrzusza i miednicy.

Fizjoterapia w przypadku CSE skupia się na zmniejszeniu bólu i dyskomfortu związanego z blizną oraz poprawie funkcji mięśni dna miednicy. Istnieje kilka technik fizjoterapeutycznych, które mogą być stosowane w przypadku CSE, w tym:

• Terapia manualna – fizjoterapeuta może wykonywać terapię blizny, aby złagodzić napięcie mięśniowe i poprawić przepływ krwi w tej okolicy. Może to również pomóc w redukcji odczuwanego bólu.
• Ćwiczenia mięśni dna miednicy – oprócz wzmocnienia mięśni, poprawią ich elastyczność i koordynację, a co najważniejsze ułatwią uzyskanie fazy relaksacji, co przyczyni się do zmniejszenia bólu i dyskomfortu.
• Biofeedback – może być używany w celu pomiaru napięcia mięśniowego mięśni dna miednicy, aby z informacją zwrotną nauczyć pacjentkę kontrolować fazy skurczu jak i rozluźnienia mięśni dna miednicy.
• Elektrostymulacja mięśni dna miednicy – w niektórych przypadkach, elektrostymulacja mięśni dna miednicy może być stosowana w celu pobudzenia tych mięśni i zwiększenia ich siły i elastyczności.

Martyna Kasper-Jędrzejewska

Bibliografia:

1. Zhang P, Sun Y, Zhang C, Yang Y, Zhang L, Wang N, Xu H. Cesarean scar endometriosis: presentation of 198 cases and literature review. BMC Womens Health. 2019 Jan 18;19(1):14. doi: 10.1186/s12905-019-0711-8. PMID: 30658623; PMCID: PMC6339338.
2. Kováč I, Novotný M, Kováčová K, Hribíková Z, Belák J. Cesarean scar endometriosis: our recent experiences. Rozhl Chir. 2021 Winter;100(1):27-31. English. doi: 10.33699/PIS.2021.100.1.27-31. PMID: 33691420.
3. Wójcik M, Szczepaniak R, Placek K. Physiotherapy Management in Endometriosis. Int J Environ Res Public Health. 2022 Dec 2;19(23):16148. doi: 10.3390/ijerph192316148. PMID: 36498220; PMCID: PMC9740037.
4. Salinas-Asensio MDM, Ocón-Hernández O, Mundo-López A, Fernández-Lao C, Peinado FM, Padilla-Vinuesa C, Álvarez-Salvago F, Postigo-Martín P, Lozano-Lozano M, Lara-Ramos A, Arroyo-Morales M, Cantarero-Villanueva I, Artacho-Cordón F. ‘Physio-EndEA’ Study: A Randomized, Parallel-Group Controlled Trial to Evaluate the Effect of a Supervised and Adapted Therapeutic Exercise Program to Improve Quality of Life in Symptomatic Women Diagnosed with Endometriosis. Int J Environ Res Public Health. 2022 Feb 2;19(3):1738. doi: 10.3390/ijerph19031738. PMID: 35162761; PMCID: PMC8834829.
5. Ananias P, Luenam K, Melo JP, Jose AM, Yaqub S, Turkistani A, Shah A, Mohammed L. Cesarean Section: A Potential and Forgotten Risk for Abdominal Wall Endometriosis. Cureus. 2021 Aug 24;13(8):e17410. doi: 10.7759/cureus.17410. PMID: 34589321; PMCID: PMC8459811.
6. Poudel D, Acharya K, Dahal S, Adhikari A. A case of scar endometriosis in cesarean scar: A rare case report. Int J Surg Case Rep. 2023 Jan;102:107852. doi: 10.1016/j.ijscr.2022.107852. Epub 2022 Dec 28. PMID: 36584626; PMCID: PMC9827051.
7. da Silva JP, de Almeida BM, Ferreira RS, de Paiva Oliveira Lima CR, Barbosa LMÁ, Ferreira CWS. Sensory and muscular functions of the pelvic floor in women with endometriosis – cross-sectional study. Arch Gynecol Obstet. 2023 Apr 12. doi: 10.1007/s00404-023-07037-1. Epub ahead of print. PMID: 37042996.